કોઈને સ્પાઈડરમેન બનવું ગમે, હી મેન અને સુપરમેન બનવું ગમે. પણ આ બધાં પાત્રો વાસ્તવિક નથી વાસ્તવિક એક એવા મેન છે જેમને સૌ ‘હેંગરમેન’ તરીકે જાણે છે. હેંગરમેન એટલે એનઆઈડીના ફર્નિચર ડિઝાઈનના પ્રૉફેસર પ્રવિણસિંહ સોલંકી. આપણાં જીવનમાં એકદમ સામાન્ય લાગતું હેંગર પ્રવિણસિંહ માટે વિશેષ છે અને એટલે જ તેમણે હેંગરનું માતબર કલેક્શન વિકસાવ્યું છે. જેમાં 100 ઉપરના ડિઝાઈન કલેક્શન, 500 હેંગર પ્લાસ્ટીક, મેટલ, વાયર, લાકડાનું કલેક્શન છે અને એ ઉપરાંત 100 વર્ષ જુના એન્ટિક્સ હેંગરોનું પ્રવિણસિંહ પાસે માતબર કલેક્શન છે. આ હેંગર પાસે તેઓ એટલું જ કહેવા માંગે છે કે હેંગર એ માત્ર કબાટમાં કપડાંને ધારણ કરીને ગોઠવાતું સાધન માત્ર નથી. પરંતુ આપણી સાથે જોડાતી એક સર્જનાત્મક્તા છે.
પ્રવિણસિંહના દરેક હેંગરની ડિઝાઈન સરળ તો છે જ પણ મોહક પણ છે જેમાં ક્યાંય ગ્લૂનો ઉપયોગ નથી. વાંસ જેવા સસ્તા અને પ્રાકૃતિક રૉ મટિરિયલમાંથી બનાવવામાં આવ્યા છે. મૂળ એનઆઈડીમાંથી જ પાસ આઉટ થયેલા પ્રવિણસિંહે યુરોપમાં ડિઝાઈન હબ ગણાતા ઇટલીમાં ફર્નિચર ડિઝાઈન ક્ષેત્રે કામ કરીને અમદાવાદ એનઆઈડીમાં તેમણે ફર્નિચર ડિઝાઈન વિભાગમાં વિવિધ ડિઝાઈનો વિક્સાવી રહ્યા છે. તેમનો મૂળ ઉદ્દેશ તો પર્યાવરણની જાળવણી સાથે સસ્તી અને ઉપયોગી ડિઝાઈન કેવી રીતે બને તે તરફનું છે. આ વિશે તેઓ જણાવે છે કે, “ એક ડિઝાઈનરનું કામ જીવ આપવાનું છે. હેંગરને લોકો ઉપયોગમાં લઈને ફેંકી દે. પણ તેમાં પણ ડિઝાઈનનો મિડાસ ટચ છે. નિર્જીવમાં જીવન નિર્જીવ ઠળીયામાં પણ જીવ પૂરી શકે ડિઝાઈનર.”
વર્ષો પહેલાં પ્રવિણસિંહને વિચાર આવ્યો કે આ સામાન્ય લાગતું એક હેંગર આપણાં જીવનમાં કેટલો મહત્ત્વનો ભાગ ભજવે છે. તેઓ વધુમાં જણાવે છે કે, “આખા ભારતનો વિચાર કરો તો ટૂથબ્રશની લાઈફ માત્ર ત્રણ મહિના જ છે. એવી જ રીતે હેંગરનું વેસ્ટ પણ વિશ્વમાં ખૂબ જ છે. તમે મોલમાં જાઓ કે દુકાનોમાં જાઓ ત્યારે તમને હેંગર તો મળે જ. હેંગર તરફ આપણું ધ્યાન ઓછું એટલે જાય છે કે કારણ કે આપણું ધ્યાન કપડાં પર હોય છે. હેંગર એક તુચ્છ વસ્તુ છે એવું લોકો માને છે. વિદેશમાં આટલું બધું કામ કર્યા પછી પણ આપણાં દેશ માટે કે ધરતી માટે કે જગત માટે કામ કરવું હોય તો તમે એક સોશ્યલ ઈમ્પેક્ટ આપી શકો.
વાંસ પર અનેક પ્રકારની ડિઝાઈન ડેવલપ કરનારા પ્રવિણસિંહ કહે છે કે સૌથી વધુ વાંસ ચીનમાં થાય છે અને એ પછી ભારતનો નંબર આવે છે.
આપણે બાંમ્બુ વેચી શકીએ છીએ. નાનામાં નાની વસ્તુ સાથે આપણો પ્રેમ હોવો જરુરી છે. આજે હું નવું શું કરું ? આ મારા રુટિન જીવનનો ભાગ છે. પૂર્વના રાજ્યોમાં વાંસ ખૂબ થાય છે અને ત્યાં કુશળ કારીગરો પણ છે. જો તેમાં ડિઝાઈનનું તત્ત્વ ભળે તો કંઈક વિશેષ થઈ શકે. મારું હેંગર તરફનું આકર્ષણ પણ આ માટે જ છે કે આપણે સામાન્ય વસ્તુઓને પણ કેટલાં વિશેષ રીતે જોવા ટેવાયેલા છીએ ?
હેંગર એટલે કપડા ટાંગવાનું એક સાધન છે પરંતુ તેમાં પણ અનેક વેરાઈટી આપવાનો મારો ઉદ્દેશ છે. તમારો ડ્રેસ લાખ રુપિયાનો હોય પણ તેમાં ત્રીસ રુપિયાનું હેન્ગર એક મીસમેચ છે. પ્લાસ્ટિક હેંગર, વાયર હેંગરમાં રિસોર્સિસનો વેસ્ટ થાય છે. આ એક તક છે કે આપણી જીવનશૈલી સાથે સંકળાયેલા નાના નાના વિષયો પર કામ થાય.
લોકો કપડાંના ફેશન શો કરે છે ત્યારે પ્રવિણસિંહ સમગ્ર વિશ્વમાં હેંગરના શો કરે છે તે એક ખૂબી અને ખાસિયત છે અને એટલે જ એ ભારતના હેંગરમેન છે.
પોતાના હેંગર વિશેના વૈશ્વિક અનુભવો જણાવતાં પ્રવિણસિંહ કહે છે કે, “મેક્સિકો, સાઉથ કોરિયા, લંડન, ફ્રાંસ અને જર્મનીમાં જઈને મેં મારા હેંગરો પરનો કામ બતાવ્યું છે અને તેમણે અનુભૂતિ કરી છે કે એક ભારતીય પણ જીવનશૈલીને લગતી સામાન્ય વસ્તુને લઈને સારી ડિઝાઈન બનાવી શકે છે.”
પોતાના વિઝનને વિસ્તારતા તેઓ જણાવે છે કે, “ હેંગર આપણાં જીવનનો એક અભિન્ન અંગ છે. તમારા કપડાં પર થયેલી ઇસ્ત્રીને બરકરાર રાખવાનું કામ હેંગર કરે છે. વસ્ત્ર સાથે જોડાયેલું આ એક અભિન્ન અંગ છે. જ્યારે તમારી પાસે સારા હેંગર હશે ત્યારે તમે તમારો વોરડ્રોબ ખોલશો. તેમાં અમીરી-ગરીબી જેવું કશું નથી. હેંગર અત્યાર સુધી કોઈ દિવસ ગિફ્ટ તરીકે નથી અપાયું. પરંતુ હું આ હેંગરને ગિફ્ટ તરીકે લોકો આપે ત્યાં સુધી તેની ગરીમા ઊંચી લઈ જવા માંગુ છું. એક નિર્જિવ વાંસમાં જીવ નાંખવાનું કામ ડિઝાઈનરનું છે. મારા દરેક હેંગર બોલે છે કે હું કોટ માટે બનેલો છું, હું શાલ માટે બનેલો છું. આખા વિશ્વમાં જ્યાં હેંગર લખવામાં આવે ત્યારે ભારત નામ આવે એવું મારે કંઈક કરવું છે. મારી પાસે હેંગરના હુકના પણ સુંદર કલેક્શન છે. હેંગરમેન પાસેથી કપડાં સાથે હેંગર અને હુક પણ પસંદ કરી શકે તેવી વ્યવસ્થા છે. હેંગર અત્યાર સુધી એક અદ્રશ્ય માધ્યમ તરીકે રહ્યું છે. તમારા કોટને કરચલી ના પડવા દેવાનું કામ એક હેંગર કરે છે. એક હેંગર તમારી પર્સનાલીટી બનાવે છે. હું હેંગરની જીવનમાં એક રિવોલ્યૂશન લાવી રહ્યો છે. એક તુચ્છ પુઠાંમાંથી પણ હેંગર બની શકે છે.” જીવનની સામાન્ય દેખાતી વસ્તુ પર જ્યારે પ્રવિણસિંહનું ધ્યાન પડે છે એટલે એ નિર્જીવ વસ્તુ સજીવ થવા લાગે છે એવા આ ડિઝાઈનર જ્યારે એનઆઈડીના પ્રાંગણમાં ફરતા હતાં ત્યારે તેમનું ધ્યાન કાશ્મીરી બદામના ઝાડ પરથી પડેલા એક જંગલી ફળ પર પડ્યું અને એ ફળમાંથી તેમણે એક સુંદર ચકલી બનાવી. આ જગ્યાએથી રોજબરોજ અનેક ડિઝાઈનરો પસાર થતાં હતાં પરંતુ આ દ્રષ્ટિની વિશેષતા પ્રવિણસિંહમાં ખાસ જોઈ શકાય છે. ટૂલ્સની જરુર જ ના પડે એવા ફર્નિચરની ડિઝાઈનથી લઈને અનેક પ્રકારના સ્પેસ બચાવતા કોન્સેપ્ટ સાથે પણ પ્રવિણસિંહ સોલંકીનું નામ ડિઝાઈન ક્ષેત્રે ખૂબ સન્માનથી લેવાય છે.
Advertisement
Advertisement
પ્રવિણસિંહ સોલંકી એટલે વાંસનું વન…તેમની ડિઝાઈનર આંખો સતત કંઈક નવું શોધ્યા કરે છે અને તેમાં પણ વાંસને જોતાં જ તેમનું ચિત્ત વધુ ફોકસ થઈ જાય છે. ગુજરાતના આ અનોખા હેંગરમેન અને વાંસની અગણિત ડિઝાઈનોને જન્મ આપનાર પ્રવિણસિંહે એનઆઈડી-અમદાવાદમાંથી ફર્નિચર ડિઝાઈનનો અભ્યાસ કરીને એનઆઈડીમાં જ ફર્નિચર ડિઝાઈનના સિનિયર ફેકલ્ટી તરીકે કાર્યરત છે. ડિઝાઈનિંગ ક્ષેત્રે ડિઝાઈન થિંકિંગ, સ્પેસ પ્લાનિંગ, ફર્નિચર ડિઝાઈન, કોલેપ્સિબિલિટી, કન્સ્ટ્રક્શન અને ફેબ્રિકેશન, મટિરિયલ, સસ્ટેનેબલ હેન્ડ્સ ઓન વર્કશોપ અને બામ્બુ ક્રાફ્ટ તેમના મુખ્ય વિષયો રહ્યા છે. છેલ્લા 15 વર્ષ ભારતમાં અને એની પણ પહેલા તેઓ ઇટલીમાં ઇન્ટેરિયર, રિટેઈલ ડિઝાઈન, ક્રાફ્ટ, પ્રોડક્ટ, સસ્ટેનેબલ, સ્કીલ ડેવલપમેન્ટ અને ક્રાફ્ટ ઈનોવેશન સાથે સંકળાયેલા હતા. હેંગરમેન તરીકે જાણીતા પ્રવિણસિંહના હેંગર વર્લ્ડ બામ્બુ મ્યુઝિયમ- સાઉથ કોરિયા ખાતે મુકાયું છે જે સૌ ગુજરાતીઓ અને ભારતીયો માટે ગૌરવની વાત છે. આ ઉપરાંત છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ વાસ્તુ સંગ્રહાલય-મુંબઈ, ધી ડિઝાઈન ગેલેરી, રો કૉલેબોરેટિવ-2018 અમદાવાદ, વર્લ્ડ બામ્બુ કોંગ્રેસ-2018, ઝલાપા મેક્સિકો, રિયુનિયન આઈલેન્ડ, ડે લિન ફોર પેરિસ અને લંડન બાય રૉ જેવા ઈન્ટરનેશનલ એક્ઝિબિશનમાં તેમના ડિઝાઈન કરેલા હેંગરને સ્થાન મળ્યું છે. તેમની ઇનોવેટીવ બામ્બુ પ્રૉડક્ટ બદલ પ્રવિણસિંહ સોલંકીને ઇન્ટેરિયર લાઈફ સ્ટાઈલ ઍવોર્ડ, ઍમ્બિએન્ટ-2019 મેસ ફ્રેંકફર્ટ જર્મની અને સીઆઈઆઈ ડિઝાઈન એક્સલેન્સ એવોર્ડ-2017-18 અને ટ્રેન્ડસ એવોર્ડ 2018.
Advertisement