પૃથ્વીની રચના પછી સમયાંતરે પૃથ્વીના પેટાળમાં કુદરતી રીતે ઘણાં ફેરફાર થતા હોવાનંુ માનવામાં આવે છે ત્યારે એમ.જી.સાયન્સના જીઓલોજી ડિપાર્ટમેન્ટના હેડ પારસ સોલંકીના માર્ગદર્શન હેઠળ પીએચ.ડી. સ્ટુડન્ટ રાહુલ ગાયકવાડે ‘પ્રાચીન ભૌગોલિક સંજોગો-ખડકો અને અશ્મિઓ’વિશે અભ્યાસ કર્યો અને તેના આધારે સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું કેે, ૧૬૦ મિલિયન વર્ષો પહેલાં પશ્ચિમ કચ્છના કીરાડોમ વિસ્તારમાં દરિયા કિનારો હતો.
Advertisement
Advertisement
આ વિશે સ્ટુડન્ટ્સ રાહુલ ગાયકવાડે કહ્યું કે, કોઇપણ વિસ્તારનું એન્વાર્યમેન્ટ જાણવા માટે ખાસ કરીને સેડીમેન્ટોલોજી એન્ડ ઇકનોલોજી પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. પૃથ્વી પર સામાન્ય રીતે ગ્લેશિયર, પાણી અને બરફ હોવાનું જાણવા મળે છે.
દરેક વિસ્તારની રચના તેની એક આગવી ઓળખ હોય છે. ગુજરાતના પશ્ચિમ કચ્છમાં આવેલા કીરાડોમ વિસ્તારમાંથી મળેલા સેન્ડસ્ટોન (રેતી ખડકો), લાયન સ્ટોલ અને ગોલ્ડન ઉલાઇટ જોવા મળ્યા હતા. આ ખડકો-અશ્મિઓ દરિયાની અલગ-અલગ ઊંડાઇએ મળ્યા હતા અને તે ઘણાં વર્ષ જૂના છે.
આ ખડકો-અશ્મિઓથી જાણવા મળ્યું છે કે, કોરીડોમ વિસ્તારમાં દરિયાનું જળસ્તર ત્રણવાર વધુ (ટ્રાન્સગ્રેશન) ઉપર આવ્યું અને એકવાર ઘટયું (રિગ્રેશન) થયું હતું. આ બધા ખડકા તેમજ તેમાં મળતા અશ્મિઓના આધારે આજે આપણે આ ખડકો દરિયામાં ક્યાં અને કેવી રીતે ડિપોઝીટ થાય તે જાણી શકાય છે. કોરીડોમ વિસ્તારમાં આજે પણ ખડકો-અશ્મિઓનો આવેલા છે એટલે લોકો તેને કચ્છના વિસ્તારને ‘જીઓલોજીકલ મ્યુઝિયમ’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
દરિયાની કઇ સપાટીએ કયા ખડકો-અશ્મિઓ મળી આવે છે
-સેન્ડ સ્ટોન (રેતી ખડકો)- સામાન્ય રીતે આ ખડકો દરિયાની નજીકની સપાટીએ જોવા મળતા હોય છે આ ખડકો સાથે ગાયરોકોર્ટ પ્રકારના અશ્મિ મળેલ છે જે સામાન્ય રીતે દરિયાના ૧૦૦ મીટરના છીછરા ભાગમાં ડિપોઝીટ થયેલા જોવા મળે છે.
-લાઇમ સ્ટોલ- દરિયાની ૨૦૦ મીટરની ઊંડાઇએ આ લાયન સ્ટોલ ખડક મળી આવતો હોય છે. આ ખડક મજબૂત હોય છે અને તે દરિયાની મધ્યમાં વધારે જોવા મળતા હોય છે.
-ગોલ્ડન ઉલાઇટ- ગોલ્ડન ઉલાઇટ અને ચૂના ખડક સાથે ઝૂફાયકોસ અશ્મિ મળી આવેલ છે, જે સામાન્ય રીતે દરિયાના ઊંડાણવાળા ૨૦૦ મીટરની ઊંડાઇએ જોવા મળતા હોય છે.
– સીલ્ટ સ્ટોન અને શેલ ખડક સાથે રીઝોકોરેલીયમ અશ્મિ મળી આવેલ જે સામાન્ય રીતે દરિયાની મધ્યમ ૧૫૦ મીટરની ઊંડાઇએ જોવા મળતા હોય છે.
Advertisement